Габиев Саид Ибрагьиннул арс

Хаварду Википедия
Габиев Саид Ибрагьиннул арс
Увсса чӀун 28 майданий 1882(1882-05-28)
Увсса кӀану
ИвкӀусса чӀун 1963[1]
Ссаха зий уссарив писатель

Саид Габиев (1882—1963) увссар майрал 28-нний 1882-кусса шинал Аьрасатнаву Опочка тӀисса шагьрулий. Опочкалийн ссивир хӀисаврай гьан увну ивкӀссар Саидлул ппу Ибрагьим 1877 шинал. Саидлул оьрчӀнийсса оьрму лавгссар личӀи-личӀисса кӀанттурдай — ОпочӀкалий, Гъумук, Щурагь, Ставрополлай, Петербурглив.

Гъумук цалчинмур классгу къуртал бувну, му увхссар Щурагьиял реальный училищалувун, гиччагу — Ставрополлал гимназиялувун. Гимназиягу къуртал бувну ца шин ларгун, (1904 ш.) Саид увхссар Петербургуллал университетрал физико-математический факультетравун.

Петербурглив дуклакисса чӀумал, Саид хӀала увхссар революциялул иширттавух. 1905-кусса шинал ярагъгу канил бувгьуну, Путиловский заводрал зузалтращал архӀал иллай ивкӀссар паччахӀнал хӀукуматрайн къаршину. 1905-кусса шиная 1920-кусса шинайн ияннин Габиевлул дачин дурссар революционныйсса даву: зузалтрал ва хъузалтрал хӀукумат дишин кумаг буллай, Бакуй, Ттуплислив ва Дагъусттаннал шагьрурдай.

1912—1913-кусса шиннардий Петербурглив Габиевлул буккан байсса бивкӀссар «Дагъусттаннал ххяххабаргъ» тӀисса кказит. Мунийну Габиев къаршину уклай ивкӀссар Дагъусттаннай паччахӀнал дирхьусса зулмулийсса низамрайн, хIаписартурал, чиновниктурал дуллалисса лайкь дакъасса къеллайн, оьвтӀий ивкӀссар чантӀ чаврийн ва школартту чӀяву баврийн. ПаччахӀнал хӀукуматрайн къаршину уклай унутӀий, Саидлуй чӀявуну дишайсса диркӀун дур арцуйнусса аьчӀа, улайсса ивкӀун ур ссудрахьхьун. Амма циксса таммихӀру бувну бивкIнугу, паччахӀнал хӀукуматраща Саид лахӀан ан хьуну акъар; му цала халкьуннал цӀаний лавсун нанисса ххуллуя тачӀав, авккуну экъар. Граждан дяъви нанисса чӀумал Габиевлул хъуннасса даву дурссар Дагъусттаннай Совет хӀукумат дишаврил цӀаний талай. 1918—1919-ку шиннардий партизантурал хъунинисса кьюкьри сакин дурну, революциялул душмантуращал виричусса талатаву дурссар.

1927-кусса шиная шихунай Габиев Закавказьянаву личӀи-личӀисса хъунисса къуллугъирттай ивкӀссар ва гьарица кӀанавугу, уххаву дакъа зий, бусравсса давурттив дурссар.

XX векрал байбихьулий Габиевлул щаллу бувну бивкӀссар «Саидлул саз» тӀисса балайрдал жуж. «Дагъусттаннал новелларду» тӀисса лу, мукунма цаймигу. Ми луттирдугу полициянал цӀухларду бивхьуну бикӀу, граждан дяъвилул чӀумал бикӀу зевххуну, бакъа хьуну бур. Амма мунал цаппара балайрду бищайсса бивкIун бур «Дагъусттаннал ххяххабаргъ» тӀисса кказитрай. Му бакъассагу Габиевлул буккан бувну бур 1927-кусса шинал «Лакку чугурданул чӀу» тӀисса балайрдал лу, ганивусса циняв балайрдугу революция хьуннин хьхьичӀ чивчуну бур.

Саид Габиевлул, оьрмулул угьара хьуну ивкӀун ухьурчагу, цала чичрулул даву кьакъариртссар, цувату персональный пенсиягу ласлай Ттуплислив ялапар хъанай ивкӀссар. 1963-ку сса шинал февраль зуруй Саид ивкӀуссар.

1904-кусса шинал чивчусса «Аманат» тӀисса назмулуву шаэр аманат буллай ур лакрал жагьилтурайн:

«Нажагь гъурбатрай ттун бивкӀу булурча,
Ттул гъаривсса нурчӀи ласунмур бара.
ДакӀнин ччи зунттаву Кьакъурув дуччин», —

тӀий.

Шаэрнал аманат барт бивгьуссар, ганал жаназа Ттуплислия ларсун бувкӀун,

«Хъуннех чӀалачӀиний АхӀилу гъанний,
ВацӀилу ххалшайний, Гъумук шагьрулий» —

дурчуссар.

Миллатрал ттуй бивхьу яла хъунмур бурж

Лакъавхъун ивкӀуну гьан къаччива ттун,
Ажалданухь мажал чӀачин къахьунссар,

Амма бурж къалавхъун гьан къаччива ттун.

БувчӀин баву[дакьин дан | аьдад дакьин дан]

  1. S. I. Gabiev // Faceted Application of Subject Terminology

Ссылкарду[дакьин дан | аьдад дакьин дан]